Zabawki wspierające rozwój dzieci

Cz. 3. MOTORYKA I ZMYSŁY, które chcą, by je codziennie doskonalić

Motoryka mała i motoryka duża to obok integracji sensorycznej pojęcia, które wzajemnie się uzupełniają i wpływają na ocenę prawidłowości rozwoju naszego dziecka. Nad procesem czuwają dwa układy: nerwowy i mięśniowy, który u każdego dziecka pracuje w innym tempie i czas, w którym osiągają swoją dojrzałość może się różnić u każdego dziecka. Choć powstały i zostały spisane tzw. kamienie milowe mówiące o przebiegu kluczowych momentów rozwoju, liczy się tak naprawdę indywidualne podejście do danego przypadku i obserwacja rodzica. W katalogu zachowań, które wpisują się w pojęcia wyżej wymienione należą: umiejętność poruszania się całego ciała (motoryka duża), manipulowania dłońmi i palcami (motoryka mała) i wreszcie skoordynowanie ruchów i zachowanie równowagi (integracja sensoryczna związana z układem przedsionkowym). Które zabawki przydadzą się w rozwoju każdego z wymienionych aspektów? Zobaczmy.

1. Ogólna sprawność fizyczna i koordynacja ruchowa
2. Ruchy precyzyjne dłoni i palców
3. Zabawki wspierające integrację sensoryczną

Ogólna sprawność fizyczna i koordynacja ruchowa

Motoryka duża, czyli ogólna sprawność ruchowa która rozwija się dziecka najpierw i z powodzeniem może być stymulowana za pomocą różnych zabaw, włączanych do codziennego planu. Konkretne aktywności należy dopasować do wieku oraz poziomu umiejętności szkraba. Zobacz, jakie korzyści dla Twojego malucha przynoszą poszczególne ćwiczenia.

• Skakanie na skakance i gra w gumę – wyrabia szeroko pojętą kondycję; wpływa na wzmocnienie kości i stawów, a także elastyczność mięśni; dotlenia i odżywia mózg, który ma większą gotowość do wysiłku intelektualnego; pozwala także spalić kalorie, zwłaszcza dzieciom borykającym się z nadwagą; to nie tylko czysta radość, ale też wysiłek warty zachodu; szczególnie polecane dzieciom starszym.
• Huśtanie się – huśtawka bywa niedoceniana, ale spełnia bardzo ważne funkcje; rozwija nie tylko motorycznie, ale też emocjonalnie, a nawet intelektualnie; pomaga się wyciszyć i skoncentrować; pozytywnie wpływa na koordynację ruchową i układ przedsionkowy odpowiadający m.in. za prawidłową posturę ciała.
• Balansowanie, kręcenie się i kołysanie na specjalnej desce – uspokaja; rozwija układ przedsionkowy (zmysł równowagi, koordynacja ruchowa) i jest znakomitym wstępem do bardziej wymagających aktywności jak np. jazda na rowerze; pomaga kontrolować położenie własnego ciała w przestrzeni i skoordynować ruchy; wpływa na rozwój motoryczny; przyczynia się do rozwoju mózgu poprzez tworzenia połączeń pomiędzy neuronami; ma wiele zastosowań, więc sprzyja kreatywności.

Hanna Chmura, fizjoterapeutka i terapeutka SI, na stronie internetowej poświęconej integracji sensorycznej podkreśla:

„Jeżeli zmysł równowagi funkcjonuje prawidłowo, wykształcają się ruchy lateralnie naprzemienne stymulujące wzrost spoidła wielkiego odpowiadającego za współpracę półkul, a tym samym współpraca między obiema półkulami zapewnia pełne wykorzystanie potencjalych możliwości mózgu i zapewniają prawidłową integrację międzypółkulową w przyszłości.” Zatem nakłaniając nasze dzieci do podstawowych, dobrze znanych rodzicom aktywności, wpływamy na jego wszechstronny rozwój, nie tylko fizyczny.

Ruchy precyzyjne dłoni i palców

Motoryka mała u dzieci to inaczej ruchy precyzyjne dłoni i palców. Wykształcają się one później i przydają się, kiedy trzeba posługiwać się sztućcami, zapiąć guzik czy chwycić pewnie zabawkę. Wśród propozycji zabaw, które pomogą maluchom szlifować umiejętności manipulowania znajdują się:

• Nawlekanie – sznurowanki wspierają przyszłą zdolność sznurowania butów i operowania kredką; sprzyjają tworzeniu opowieści i ćwiczą cierpliwość.
• Przelewanie/przesypywanie z wiaderka do wiaderka – prosta zabawa na kolejność ruchów, uważność i obserwację konsekwencji własnych działań; zwłaszcza dla dzieci młodszych.
• Budowanie wieży z klocków lub równoważni– wycisza i koncentruje na celu; sprzyja rozmowie o emocjach i przy okazji pobudza kreatywność i zachęca do tworzenia własnych konstrukcji.
• Zabawy pacynką i inne tzw. paluszkowe – poruszanie palcami i skoordynowanie wypowiadanego tekstu z ruchem palców.
• Gra w bierki lub magnetyczne rybki– ostrożność, skupienie i cierpliwość to cechy, które przydadzą się każdemu graczowi.
• Zabawy z piłką - chwytanie i podrzucanie piłki bywają kłopotliwe, ale pozwala skoordynować ruchy i skupić się na celu (np. wrzuceniu do kosza).
• Układanie puzzli - setki drobnych elementów, z których każdy ma tylko jedno właściwe miejsce to nie lada wyzwanie dla palców i głowy; zdolność koncentracji i spostrzegawczość grają tu pierwsze skrzypce.
• Tworzenie domowych mas plastycznych, ciastolin i gniotków, a potem zabawa nimi.

Warto wiedzieć, że ćwiczenie z dzieckiem motoryki ma bezpośredni wpływ na rozwój mowy u maluchów. Potwierdzeniem tych słów jest publikacja Jolanty Ostrowskiej-Hązły z Uniwersytetu Łódzkiego:

„Rozwój mowy dziecka jest ściśle powiązany z rozwojem ruchowym, a niska sprawność narządów artykulacyjnych powoduje, że dziecko ma problemy z wykonaniem dokładnych ruchów, które są potrzebne do wypowiedzenia konkretnych głosek. […] Ważne jest to, by pracować nad czuciem i sprawnością rąk już od najmłodszych lat”.

Zabawki wspierające integrację sensoryczną

O zabawkach, które wspierają rozwój zmysłów u dzieci pisaliśmy już w artykule na naszym blogu. Pojawiła się tam klasyczna dmuchajka logopedyczna, gryzaki terapeutyczne czy biżuteria sensoryczna dla dzieci i mam od australijskiej marki Jellystone Designs, a także kultowy bidon ze słomką od b.box, który ułatwia naukę picia z butelki.

Warto w tym miejscu przypomnieć, że integracja sensoryczna to sposób odbioru i interpretacji przez mózg dziecka bodźców zmysłowych, takich jak m.in. światło, smak, dotyk, zapach. By jednak odbywało się to w sposób harmonijny i niezakłócony, potrzebna jest odpowiednia stymulacja i wychwytywanie już na wczesnym etapie ewentualnych braków, odchyleń i wzmożonych potrzeb. Warto bowiem powtórzyć za Patrycją Bilińską, neurologopedka, terapeutką pedagogiczną: „nawyków się nie oducza, ale wprowadza nowe, które zastąpią stare. Skoro dziecko gryzie przedmioty, musi mieć taką potrzebę. Zabierając dziecku możliwość gryzienia, spowodujemy u niego frustrację wynikającą z niezaspokojonych potrzeb.”

Dlatego to zadaniem naszym, rodziców jest baczna obserwacja pociech, stworzenie środowiska sprzyjającego rozwojowi i konsultacja ze specjalistą w razie zauważenia jakichkolwiek problemów.

Źródła:

integracjasensoryczna.info

Ostrowska-Hązła Jolanta, Motoryka mała i jej rola w procesie rozwoju mowy dziecka, KULTURA I WYCHOWANIE NR 2(20)/2021, Uniwersytet Łódzki, s. 159.